Puławy słyną z licznych zabytków, które przyciągają tu zwiedzających z całego kraju, a nierzadko i z zagranicy. Zabytki skupiają się głównie w obrębie Osady Pałacowej. Jej walory podnosi otoczenie - bogata rzeźba terenu i bujna zieleń.
Pałac Czartoryskich zbudowany w stylu barokowym według projektu Tylmana z Gameren. Rezydencja Lubomirskich, potem Sieniawskich i Czartoryskich. Wielokrotnie przebudowywany. Po pożarze w 1706 roku rokokowy kształt nadali mu F.Mayer i J.Z.Deybel. Obecny styl klasycystyczny nadał mu Ch.P.Aigner podczas przebudowy na przełomie XVIII i XIX wieku. Pod arkadiami balkonu zachował się częściowo dawny wystrój kamieniarski z XVIII wieku. Pełne wyrazu są głowy na zwornikach arkad: w części środkowej króla, a po bokach królowej i rycerza.
Bardzo poważnym zmianom uległy wnętrza pałacu z powodu wielokrotnych przeróbek. Jedynie dawna sień pałacowa pozostała bez większych zmian.
Na pierwszym piętrze Sala Kamienna zawdzięcza swoją nazwę marmurowej posadzce. Zachowały się częściowo dawne dekoracje stiukowe na suficie i na ścianach, ukazujące w girlandach kwiatów różne instrumenty muzyczne - stąd druga nazwa sali - Sala Muzyczna.
Duże wrażenie robi położona za nią Sala Gotycka, powstała na miejscu dawnej Sali Złotej, najbardziej reprezentacyjnego kiedyś wnętrza pałacowego. Oprócz bogatej dekoracji malarskiej na suficie i na ścianach, miała wspaniałe boazerie, meble i zwierciadła.
Na drugim piętrze znajduje się sala wystawowa z bogatą dekoracją sztukateryjną (dawna kaplica prawosławna).
Z okresu istnienia Instytutu Wychowania Panien - w prawej oficynie pałacu - pochodzi dość ciekawie rozwiązana pod względem architektonicznym sala biblioteczna ozdobiona 12 kolumnami doryckimi - Sala Kolumnowa.
Obok pałacu rozciąga się obszerny park o powierzchni około 30ha, założony w XVII wieku w stylu parków regularnych (francuskich). Pod koniec XVIII wieku został przekształcony na park widokowy (angielski) i w tym charakterze zachował się do dnia dzisiejszego. W parku znajdują się liczne okazy starych, kilkusetletnich drzew (dęby, buki, sokory, klony, modrzewie). Poza tym rosną tu różne gatunki drzew i krzewów egzotycznych: miłorząb, katalpa, tulipanowiec i inne.
Urozmaicony teren, poprzecinany wąwozami i dolinami, pozwala na długie spacery alejami rozplanowanymi z wielkim znawstwem sztuki ogrodniczej.
Dla upiększenia bogato przez naturę obdarzonego parku wzniesiono tu jeszcze cały szereg budowli ozdobnych i ustawiono liczne rzeźby. Do najokazalszych należy Świątynia Sybilli, pierwotnie nazywana Świątynią Pamięci. Zbudowana została w latach 1798-1801 na wyniosłym i stromym zboczu podobnie jak jej wzór - starożytna świątynia Westy w Tivoli pod Rzymem. W najbliższym sąsiedztwie umieszczono kilka granitowych głazów narzutowych, ażeby w ten sposób upodobnić otoczenie do skalistych urwisk Tivoli. Drzwi zostały obite kiedyś miedziana blachą i ozdobione prawie setka brązowych rozet. Nad nimi umieszczono stosowny do przeznaczenia budynku napis: Przeszłość - przyszłości.
Zgromadzone w Świątyni Sybilli pamiątki narodowe po wielkich królach, bohaterskich wodzach, wybitnych uczonych, sławnych poetach - między innymi: po Bolesławie Chrobrym, Kazimierzu Wielkim, Żółkiewskim, Kościuszce, Koperniku, Kochanowskim miały przypominać Polakom po utracie niepodległości pełna chwały przeszłość narodową. Uroczyste otwarcie Świątyni Sybilli odbyło się w 1801 roku.
Domek Gotycki, przebudowany w 1809 roku przez Aignera z dawnego pawilonu parkowego w stylu neogotyckim, przeznaczono początkowo na zbiory obce. Ściany Domu Gotyckiego były ozdobione prawie na całej powierzchni licznymi fragmentami architektonicznymi i rzeźbami ze starych kościołów, zamków i pałaców. Każda z nich otrzymała specjalną nazwę.
Dom Gotycki zawierał oprócz pamiątek obcych także wiele pamiątek polskich. W bogatej galerii obrazów znajdowały się dzieła o dużej wartości artystycznej jak: Dama z gronostajem Leonarda da Vinci, Autoportret Rafaela, Miłosierny samarytanin Harmensza van Rojna Rembrandta i wiele innych dzieł sławnych malarzy. Poza tym zgromadzono tutaj cenne rękopisy, m.in. słynny Psałterz Puławski, liczne stare druki, wyroby przemysłu artystycznego, itp. Wiele było też przedmiotów zebranych bezkrytycznie, bez wartości historycznej.
Zbiory Świątyni Sybilli i Domu Gotyckiego, dały początek muzealnictwu polskiemu i podtrzymywały ducha narodowego po utracie niepodległości, przypominając naszą przeszłość pełną chwały.
Aleja starych lip obok Domu Gotyckiego ma konary ukształtowane w ostrołuki (Aleja Gotycka). W głębi widoczny jest Domek Grecki, dawna oranżeria zbudowana dla ozdoby parku w stylu świątyni greckiej z doryckim portykiem. W odrestaurowanym i rozbudowanym Domku Greckim w 1966 roku znalazła obszerne i piękne pomieszczenie puławska biblioteka publiczna.
Znajdująca się obok Brama Rzymska, zbudowana jako romantyczna ruina, przypomina kształtem łuk triumfalny Tytusa w Rzymie. .
W pobliżu Świątyni Sybilli i Domku Gotyckiego znajduje się "grobowiec" z białego marmuru, wzorowany na klasycystycznym sarkofagu Scypiona, a przez syna i synową poświęcony rodzicom - Augustowi i Zofii z Sieniawskich Czartoryski.
Do ozdób parkowych należy zaliczyć groty w zboczu nad Łachą. Powstały one na skutek podziemnej erozji. W jednej z nich mieściła się kaplica. Na kamieniu w kształcie ołtarza umieszczony był napis: O Boże, w Tobie nadzieja. Wejście do jednej z grot było ozdobione rzeźbą śpiącej pantery, czy pumy, pochodzącej z Włoch; przysłał ją Adam Jerzy Czartoryski. Rzeźba znajduje się obecnie w Domu Gotyckim
Kościół pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny jest dziełem Ch.P.Aignera. Wzniesiony został w 1803 roku na wzór Panteonu Rzymskiego w dużym pomniejszeniu. Odznacza się malowniczym położeniem na wyniosłym wzgórzu, posiada z daleka widoczny portyk złożony z sześciu ozdobnych kolumn korynckich. Oryginalne jest rozwiązanie wnętrza - na dwunastu kolumnach jońskich z piaskowca wspiera się balkon z amfiteatralnie ustawionymi ławkami. W 1966 roku ustawiony został pośrodku kościoła ołtarz z marmuru.
Pałac Marynki, zbudowany według projektu Aignera, posiada typową fasadę klasycystyczną z końca XVIII wieku. Na frontonie widnieje napis z Horacego: "Iste terrarum nihi praeter omnes angulus ridet", co w wolnym przekładzie można oddać - "Ten zakątek do mnie najbardziej ze wszystkich się uśmiecha."
Cmentarz włostowicki, nazywany puławskimi Powązkami, jest starą nekropolią z historycznymi grobami. Można na nim prześledzić historię Puław, poznać jej dokumentację. Stara nekropolia włostowicki mieści groby od wieków. Złożone w nich szczątki ludzkie wypowiadają epizody naszej historii. Cmentarz to przeszłość Puław, to księga naszej historii, którą się chlubimy.
Na kamiennej bramie cmentarnej wykuty napis głosi: Żyli w pracy, niech spoczywają w wieczności.
